Filmy harcerz, na podstawie powieści

Do małego miasteczka przyjeżdża młody pracownik muzeum – Tomasz, dysponujący pokracznym, ale nader sprawnym samochodem. Został ściągnięty przez prowadzącego wykopaliska profesora Opałkę. Ponoć w okolicy znajdują się skarby byłego dziedzica. Tomasz poszukuje ich na własną rękę, ale śledzony jest przez asystentkę Opałki, zwaną „Zaliczką”. Wraz z trójką harcerzy wpada na trop szajki usiłującej zagarnąć zbiory, wyjaśnia przyczyny śmierci zaufanego przyjaciela dziedzica-Kolasy.

Piszczyk pragnie się dostosować się do aktualnej sytuacji politycznej, ale mu się to nie udaje – z różnych powodów. Pragnie być wzorowym harcerzem, ale kompromituje się na defiladzie. W czasie antysemickich ekscesów na uczelni wzięty zostaje za Żyda, a kiedy znajduje się wśród osób niszczących sklepy żydowskie, zostaje pobity przez policjantów. We wrześniu 1939 roku przymierza wymarzony mundur podchorążego i w nim trafia do oflagu, gdzie po pewnym czasie zostaje zdemaskowany i uznany za szpiega. Podobny los czeka go w organizacji podziemnej. Po wojnie robi oszałamiającą karierę, wcielając w życie, dosłownie i bezmyślnie, aktualne hasła i zarządzenia…